निवृत्ती .....एकदम चितपरिचित शब्द.....पण प्रत्येकाची निवृत्तीची संकल्पना वेगळी असू शकते. एकाच कार्यालयात अक्खी कारकीर्द घडविल्यानंतर निवृत्त होताना देखील एखाद्या निवृत्तीधारकाला लहान मुलासारखे रडताना पाहिले आहे. माझ्या परिचित एका मित्राने मला सांगितले कि त्याने असे भविष्ययोजना करून ठेवली आहे कि वयाच्या चाळीशीत त्याला निवृत्त व्हायचे आहे आणि पुढे आपल्या छंदासाठी वेळ द्यायचा आहे....माझ्या मामीला अकाली निवृत्ती घेतल्यानंतर काय करायचे हा प्रश्न पडला होता.एक साहेब निवृत्त होत असताना त्याच्या हाताखाली काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांनी दिवाळी साजरी केली होती.. गेला एकदाचा.... एक महान क्रिकेटर वयामुळे हालचाली मंदावल्यानंतरदेखील केवळ अट्टाहास म्हणून खेळत राहिला...अखेर त्याला सक्तीने निवृत्त हो...असे संकेत देण्यात आल्याचा इतिहास ताजा आहे. आपल्या वयाची नव्वदी गाठून देखील पदाचा मोह न सोडणाऱ्या राजकारण्यांबद्दल तर न बोललेलेच बरे . एका महान क्रिकेटरला तो अनेक विक्रम करत असताना,चांगला भरात असताना ,त्याने अचानक निवृत्ती का पत्करली असे विचारले तेंव्हा त्याने फार छान उत्तर दिले. तो म्हणाला, "तुम्ही कारकिर्दीच्या सर्वोच्च शिखरावर असताना जेंव्हा तूम्ही बाजूला होता,तेंव्हा तुमची निवृत्ती अनेकांना चटका लावून जाते... सतत रुख रुख लावून जाते ... का केले त्याने असे? असा विचार करायला लावते आणि तीच खरी निवृत्तीची गम्मत आहे...थांबण्याची हीच वेळ"
नमनाला एव्हढे घडाभर तेल ओतण्याचे कारण मागच्या आठवड्यातली अशीच एक चटका लावणारी निवृत्तीची घोषणा... तीन वेळा सर्वोत्कृष्ठ अभिनेता विभागात ऑस्कर पुरस्कार मिळवणारा ब्रिटिश कलाकार डॅनिएल डे लुईस याने वयाच्या साठाव्या वर्षी अभिनयाच्या प्रांतातून पत्करलेली निवृत्ती.तीन वेळा सर्वोत्कृष्ठ अभिनेता विभागात ऑस्कर पुरस्कार मिळवणारा ऑस्करच्या इतिहासातला तो एकमेव अभिनेता आहे . गेली ४ दशके अभिनय क्षेत्र गाजवणारा,या क्षेत्रात येणाऱ्या अपरिहार्य मोहांना बळी ना पडलेला आणि आपले खाजगी आयुष्य कमालीचे जपणारा एक महान अभिनेता. त्याच्या कारकिर्दीकडे जर नजर टाकली तर खरेच अचंबित व्हायला होते. १९७० साली चित्रपटसृष्टीत पदार्पण केलेल्या या अभिनेत्याने आपल्या ४ दशकांच्या प्रदीर्घ कारकिर्दीत केवळ २० चित्रपटांतून काम केलेय आणि यादरम्यान त्याला ४ वेळा ऑस्कर नामांकने (त्यात ३ वेळा पुरस्कार प्राप्त), ५ वेळा गोल्डन ग्लोब नामांकने(२वेळा विजेता ),४ वेळा बाफटा नामांकने(२ वेळा विजेता) अशी भरीव कामगिरी.हा अभिनेता नाट्यक्षेत्रातही "दादा" होता,ते क्षेत्रही त्याने चांगलेच गाजवले आहे . चित्रपटांच्या बाबतीत बोलायचे झाले तर त्याने साकारलेल्या माय लेफ्ट फूट मधील अपंग ख्रिस्टी ब्राउन,द लास्ट ऑफ द मोहिकंस मधील लढवय्या "हॉक आय " नाथनेल पो,महान दिग्दर्शक मार्टिन स्कॉर्सेझी यांच्या "गँग्स ऑफ न्यूयॉर्क"मधला एका अनाथ मुलीवर(कॅमरॉन डीआझ ) मनापासून पोटच्या मुलीसारखे प्रेम करणारा पण तिचे ज्याच्यावर प्रेम आहे त्या विरुद्ध गॅंगच्या नेत्याच्या (लिओनार्दो डी कॅप्रिओ ) जीवावर उठलेला क्रूरकर्मा एकाक्ष बिल "द बुचर ",प्रयोगशील दिग्दर्शक पॉल थॉमस अँडरसन याच्या "देअर विल बी ब्लड" मधला कमालीचा व्यवहारी पण तितकाच हळवा पिता असलेला तेलखाणीचा मालक डॅनियल प्लान्व्हिऊ आणि ज्या भूमिकेसाठी त्याला ३ऱ्यांदा ऑस्कर मिळाले तो ख्यातनाम दिग्दर्शक स्टिव्हन स्पीलबर्ग यांच्या अमेरिकेचे महान माजी अध्यक्ष अब्राहम लिंकन यांचा त्याच नावाचा जीवनपट "लिंकन "मधील अब्राहम लिंकन या त्याच्या भूमिका चित्रपट रसिकांच्या मनात कायम कोरल्या गेल्यात.आपण साकारत असलेल्या भूमिकेत परकायाप्रवेश केल्याप्रमाणे शिरणे ही या अभिनेत्याची खासियतच म्हणावी लागेल आणि तसे त्याच्या भूमिकेचे आणि त्याचे अद्वैत चित्रपटरसिकांनी नेहमीच अनुभवले आहे. "माय लेफ्ट फूट "मधील अपंग साकारताना तो इतका तन्मय झाला होता की त्याला त्या मनोभूमिकेतून बाहेर काढायला एक मनोचिकित्सक चित्रपटाच्या चित्रीकरणाच्या ठिकाणी नेहमी हजर असायचा. लिंकन चित्रपटासाठी भूमिकेच्या तयारीसाठी त्याने लिंकनवरची १००च्यावर पुस्तके वाचून काढली,लिंकनसारखे दिसावे म्हणून रंगभूषाकारांसोबत अनेक वेळा चर्चा केली,लिंकन जोवर आत्मसात करत नाही तोवर चित्रीकरणासाठी येणार नाही असे सांगितले आणि त्यावर ठाम राहिला. ज्याची पोचपावती त्याला ऑस्करच्या रूपाने मिळाली . त्यावर्षी डेन्झेल वॉशिंग्टन ,ब्रॅडली कूपर ,ह्यू जॅकमन ,जॉकीन फिनिक्स अशी तगडी स्पर्धा असताना देखील डॅनियल ने बाजी मारली. त्याला ऑस्कर देण्यासाठी मंचावर आलेली महान अभिनेत्री मेरील स्ट्रीप हिने तिला दिलेले विजेत्याचे नाव लिहिलेले पाकीट उघडण्याचीदेखील तसदी घेतली नाही इतकी तिला खात्री होती कि विजेता डॅनिएलच असणार . ज्यांनी लिंकन बघितलाय त्यांना भूमिकेशी तादात्म्य पावणे काय असते ते डॅनिएलच्या अभिनयातून नक्कीच अनुभवले असणार.त्याचा शेवटचा चित्रपट १९७० सालातल्या ब्रिटनमधील फॅशन इंडस्ट्रीवर बेतलेला "फँटम थ्रेड" हा आहे आणि तो पुढच्यावर्षी ऑस्कर स्पर्धेत असेल हे नक्की,असा हा महान अभिनेता. नुकतीच त्याला "सर "हि पदवी बहाल करण्यात आलेली आहे.
